Asosyalmekan

  Özet Post-truth (hakikat sonrası) çağda, “yalan” bütünüyle kaybolmuyor; aksine hakikatin dilini ve biçimini ödünç alarak çok daha etkili, çok daha duygusal formlarda karşımıza çıkıyor. Siyasî alanda “sahte haber” (fake news) olarak tartışılan bu olgu, dinî alanda da karşımıza “mucizevî zincir mesajlar”, “tıklanma garantili dualar”, “bir defa okuyana on bin melek” vaadeden rivayetler şeklinde çıkıyor. Bu makale, klasik dönem İslâm toplumlarında görülen kıssacı/kassas tipini ve mevzû rivayet olgusunu, post-truth çağın zihniyeti ve dijital kültürün imkânlarıyla yeniden okuyarak, günümüzün WhatsApp, Telegram, Instagram gibi mecralarında ortaya çıkan fenomeni “sanal kassaslık” kavramıyla anlamaya çalışmaktadır. Bu bağlamda Walter Ong’un sözlü-yazılı kültür ayrımı ve “ikincil sözlülük” kavrayışı, Baudrillard’ın simülasyon ve hiper-gerçeklik analizleri, Pascal’ın “kumar” metaforu ve İbn Haldun’un haber tenkidi yaklaşımı, modern uydurma rivayetlerin mantığını çözmeye yarayan teorik ar...

  Yanılsamanın Cazibesi ve Hakikatin Soğuk Yüzü Yanılsama hiçbir zaman sert ve saldırgan bir şekilde gelmez; aksine insanın en kırılgan zamanlarında, içini ısıtan bir ışık gibi görünür. “İyilik”, “adalet”, “dava”, “emanet”, “kutsal amaç” gibi kelimelerle süslenmiş bu ilk temas, insanın yıllardır aradığı anlam boşluğuna bir damla su gibi düşer ve ruhunda ansızın bir ferahlık yaratır. İnsanın sıradanlığından duyduğu sıkıntı, hayata dair hissettiği yetersizlik, geleceğin belirsizliği ve faniliğin soğukluğu bir anda önemini kaybeder; çünkü büyük bir hikâyenin parçası olduğunu düşünmek tüm bu korkuları bastırır. İnsan, kendisine sunulan bu yolculuğun aslında göğe açılan bir merdiven olduğuna inanır ve merdivenin ilk basamağına çıktığında, kendisini uzun zamandır hissetmediği bir değerli olma duygusunun içinde bulur. Bu ilk sarhoşluk hâli o kadar güçlüdür ki, birey farkında olmadan eleştirme yeteneğini, sorgulama refleksini ve bağımsız düşünme kapasitesini kenara bırakır; çünkü artık o s...